De dood, daar was Leo Vroman mee bezig als met het leven. Het naderend einde hoorde bij het leven als ademen, liefde en geboorte. In gedichten bezwoer hij de dood en overwon haar. 'Mijn dood zal sterven met mijn dood', schreef hij in het gedicht 'De dood' in 2008. De dichter, wetenschapper en tekenaar Leo Vroman is zaterdag 22 februari 2014 overleden in zijn woonplaats Forth Worth (VS).
Hij is 98 jaar geworden en geldt als een belangrijke dichter in de naoorlogse tijd. Het grootste gedeelte van zijn leven woonde hij buiten Nederland. Sinds de Tweede Wereldoorlog verbleef hij voornamelijk in de VS, waar hij als hematoloog werkte. In 1951 verwierf hij zelfs het Amerikaans staatsburgerschap. Vanaf zijn debuut in 1946 geldt Vroman als één van de grootste dichters in de naoorlogse tijd. Hij onderscheidt zich door zijn zeer eigenzinnige stijl. Zijn gedichten zijn unieke belevenissen en roepen een heel eigen sfeer op. Daarbinnen spot Leo Vroman met leven, tijd en ruimte. Daarnaast speelt hij voortdurend met de tweetaligheid van het Engels en het Nederlands.
Soms zelfs binnen een gedicht. Vooral aan het eind van zijn leven speelt Leo Vroman met het naderende einde. Hij ziet het als vorm van leven, het wordt een levenshouding. Elke dag die hij krijgt, is een nieuwe dag. Het levert spannende titels op als Nee, nog niet dood (2008) of Daar (2011). Het laatste boek vormt een dagboek in gedichten. Hij presenteert de juweeltjes heel bescheiden in zijn inleiding:
“Niemand is volmaakt, zodat iedereen wel iets dierbaars of aandoenlijks heeft, dus ik graag ook. Echt, ik vind zelfs dat mijn eigen gebreken iets vertederends horen te hebben. Daar, dus.” (9)
Over de dood is Leo Vroman heel duidelijk in de bundel Nee, nog niet dood uit 2008. In het gedicht 'De Dood' formuleert het lyrisch ik het mooi. De Dood, die sprekend op hem lijkt, maar dan kleurloos, is er voor hem alleen: Wie houdt ons leven levensgroot, wat en waarom vermindert het? Mijn dood zal sterven met mijn dood, dus wat hindert het? (68) De dood als onderdeel van het leven. Een wachten tot het moment daar is en het dan niet meer meemaken. De poëzie die daar als troost doorheen fietst om er niet meer te zijn als de dood daar is.
In de documentaire Soms is liefde eeuwig uit 2009 staat zijn relatie met Tineke Sanders centraal. Het echtpaar is al getrouwd sinds 1947, maar ze kennen elkaar al sinds de studententijd in Utrecht. Ze waren sinds 1938 verloofd. In de documentaire spreekt het hoogbejaarde echtpaar over de ouderdom en de dood. Zijn vrouw die aan de basis van zijn dichterschap stond. Niet alleen als muze. Zij stuurde immers zijn eerste gedichten naar een uitgever voor de debuutbundel Gedichten. Die bescheidenheid sierde hem. Ik kreeg er ook mee te maken. Na publicatie van de boekbespreking over zijn dichtbundel Het tweede verschiet op LitNet in 2003, reageerde hij op SêNet. Hij formuleerde het mooi in bewoordingen zo kenmerkend voor hem:
“Lieve mensen, Ik heb, egoistisch [sic] natuurlijk, genoten van zijn bespreking over Tweede Verschiet. Ook van dit indirect contact met Zuid Afrika. Bedankt!
Warme groeten, Leo Vroman”
Het dichten bleef hij doen tot aan zijn dood. Vorig jaar verscheen Die vleugels, net als Daar bestaat deze bundel uit dagelijkse gedichten. Vrijwel iedere dag schreef hij een gedicht, soms aangevuld met een fraaie tekening van zijn hand. Hierbij speelden tekst en beeld met elkaar. Net als dat Engels en Nederlands elkaar afwisselden. Het geheel kwam soms surrealistisch en bevreemdend over, maar altijd voelde het als thuiskomen wanneer de laatste regel tot je was doorgedrongen.