Bekennen zonder bekentenis

  • 0

Titel: Van dode mannen win je niet
Skrywer: Walter van den Berg
Uitgewer: Bezige Bij
ISBN: 9780798157803

Van dode mannen win je niet van Walter van den Berg is bijna een bekentenisroman. In de roman zoekt de ik-verteller naar de reden van de handelingen van de hoofdpersoon. Hij richt zich in het verhaal tot Wesley en probeert zijn daden uit te leggen. De ik-verteller en hoofdpersoon weet op een slinkse en charmante manier binnen te dringen bij vrouwen. Maar langzaamaan komt zijn ware aard naar boven. Zeker als hij een borreltje opheeft, krijgt hij losse handjes.

Het is een interessante figuur voor een roman. Geen diepe psychologie, maar gewoon meppen als iemand te dichtbij komt en dan iets anders daar de schuld van geven. De ik-verteller is een lul die van vrouw naar vrouw hopt. Hij probeert ze te veroveren. De ene vrouw kost wat meer tijd dan de andere. Terwijl de ene relatie afloopt, gaat hij op zoek naar nieuwe ingangen.

Knippen
De moeder van Wesley, Dimphy knipt mannen als bijverdienste. Ze doet dit in de keuken. Als de hoofdpersoon vraagt of ze van lekker eten houdt, ontdekt hij dat er in die keuken meer geknipt wordt dan eten gekookt. Hij verovert haar met een pan hachee. Hij geeft er een zak aardappelen bij die ze zelf moet koken. Of zoals hij het zelf zegt:

“Ik kookte toen ik bij jou en je moeder was. Ik was er beter in dan de meeste vrouwen, en koken is een heel goede manier om ervoor te zorgen dat een vrouw van je gaat houden.” (107)

Het is dezelfde truc als waarmee hij later Petra probeert te verleiden. Voor Dimphy voert hij Petra op als een 'zakenrelatie' die hij 'een beetje moet pappen en nathouden'. Niks bijzonders. In haar reactie refereert Dimphy aan zijn versiertruc. Hij weet het perfect te omzeilen en laat haar zelfs helpen de hachee op smaak te brengen. Het zijn het soort verhalen waar veel bedrogen vrouwen later mee op de proppen komen: ik hielp hem gewoon met het klaarmaken van de hachee!

De hoofdpersoon weet precies eventuele ontdekkingen te voorkomen. Hij gaat helemaal zijn eigen weg, heeft allerlei scharreltjes in de week liggen voor als het misgaat met Dimphy. Ondertussen houdt hij haar wel in de greep met zijn jaloezie en achterdocht. Ze mag geen andere mannen meer knippen, want ze verleidt hen, stelt hij wantrouwig. Als ze hem weerspreekt, volgt een agressieve monoloog over het wantrouwen dat ze in hem zou hebben. Ze is stiekem naar de verjaardag van haar zus geweest, zonder zijn medeweten. En overal ziet hij iets achter.

Van dode mannen win je niet
Alleen de dode man, tegen de dode man kan hij niks beginnen. Natuurlijk ontspoort de boel. Het zijn de slangen die komen en die de agressie in hem losmaken. Wesley mag niet zien hoe de verteller zijn moeder in elkaar slaat. Het lijkt er in Walter van den Bergs boek op dat Wesley de enige is voor wie hij echt iets voelt. Hij wil de jongen beschermen en voelt zich verantwoordelijk voor hem.

Later volgt de hoofdpersoon de jongen als Wesley computergames maakt. De games verwijzen naar de agressie van de hoofdpersoon. Zoals 'Back home' waarin de speler het woord 'hoer' in bloedletters moet verwijderen. Het lukt de ik-verteller niet om dit voor elkaar te krijgen. Of het spel 'Be the monster' waarbij je punten verdient door vrouwen te slaan en hun kinderen in bed te laten plassen.

Het is de psychologie van het geweld die Walter van den Berg probeert te doorgronden in zijn roman. Hij kruipt op een prachtige manier in de huid van een man die veel mensen een lul zullen noemen. Iedereen kent wel de verhalen over die agressieve mannen die hun vrouw slaan en van scharrel naar scharrel springen.

De verhalen over die mannen die tegelijkertijd een vrouw wel helemaal voor zich claimen en uitermate jaloers zijn. Ze durven hun vrouw zelfs niet alleen te laten met een andere man. Het is dat soort mannen dat Walter van den Berg tot hoofdpersoon heeft gemaakt in zijn boek.

Buiten schot
Het is lastig om te zeggen of hij hierin ook slaagt. Het lijkt wel of dit soort mannen niet te doorgronden is. De argumentatie die de ik-verteller in Van dode mannen win je niet aanvoert, liggen altijd bij de ander. Hemzelf houdt hijj keurig buiten schot:

“Met jouw moeder ging het verder zoals het altijd ging.
Vrouwen in zo'n situatie willen nooit - ik weet het niet, ik vertel het verkeerd.
Een vrouw in zo'n situatie ziet zichzelf altijd als slachtoffer, ze zijn altijd het slachtoffer, maar je weet zelf hoe je moeder naar me kon kijken, dat aanbiddende, dat aanhankelijke. Ze wilde bij mij zijn. Ze koos voor mij. Dat weet je, toch? Net als die aanbidding en die aanhankelijkheid en die angst. Ze wilde het allemaal goed houden, ze was voortdurend bezig met zorgen dat het niet weer misging, maar de volgende keer dat het misging, was omdat ze bang was dat het misging.” (149)

Het is geen bekentenis die hij hier doet. De hoofdpersoon geeft een verklaring voor iets waarvan hij zegt geen aandeel in te hebben. Ik kon er niks aan doen dat ik je sloeg, lijkt hij hier te zeggen. Dat deed je zelf. Daarmee hoef je voor de psychologie ook niet op de verhalen van de hoofdpersoon te vertrouwen. Je haalt het uit de terloopse opmerkingen. De opmerkingen van andere personages en de herhaling van gebeurtenissen. Als het gaat zoals 'het altijd ging', dan heb je er zelf ook een aandeel in. Dan komen de slangen en zorgen de slangen - al dan niet wakker gemaakt door de alcohol - voor de agressie.

De beschrijving van de agressie doet Walter van den Berg prachtig. In Van dode mannen win je niet, geen filmisch geschreven vechtscènes. Het blijft beperkt tot een simpele opmerking en nog vaker houdt de verteller op voordat het moment zelf daar is. De klappen worden niet verteld, maar de uitwerking van de klappen wel. Daarmee weet Walter van den Berg diep door te dringen in de psychologie van een schurk, die nooit van zijn daden leert. De eenvoudige taal doet de rest. Daarmee overstijgt Van dode mannen win je niet de bekentenisroman. Het is een boek dat aangrijpend en beklemmend is. Het maakt je woest van binnen.

 


 

Teken in op LitNet se gratis weeklikse nuusbrief. | Sign up for LitNet’s free weekly newsletter.

  • 0

Reageer

Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Kommentaar is onderhewig aan moderering.


 

Top